रायगड : ‘जिल्हा परिषद शिक्षकाने बनवले क्रांतीकारी शैक्षणिक ॲप्स’; मुलांच्या विकासाला मिळणार चालना

रोहा: आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या युगात शिक्षणातही नवनवीन क्रांती घडत आहे. याच क्रांतीचा एक भाग म्हणून रायगड जिल्ह्यातील रोहा तालुक्यातील जिल्हा परिषद शाळा कांटीचे प्राथमिक शिक्षक शरद बबन घुले यांनी इयत्ता पहिली ते पाचवीच्या विद्यार्थ्यांसाठी अभिनव आणि अत्यंत उपयुक्त शैक्षणिक ॲप्स विकसित केले आहेत.

मुलांच्या बौद्धिक आणि मानसिक क्षमतांचा सखोल विचार करून तयार केलेले हे ॲप्स शिक्षण प्रक्रिया अधिक आनंददायक, सुलभ आणि प्रभावी बनवत आहेत. सध्या त्यांची 1, 4 आणि 5 वी ची ॲप्स प्ले स्टोअरवर उपलब्ध आहेत, तर 2 री आणि 3 री ची ॲप्स चाचणी टप्प्यात आहेत. पारंपरिक शिक्षणापेक्षा या ॲप्समुळे मुलांना शिकण्यात अधिक मजा येते. यामुळे त्यांची शिकण्याची आवड वाढते आणि ते स्वयं-अभ्यासासाठी प्रवृत्त होतात.

जिल्हा परिषद शाळांतील बहुतांश शिक्षक प्रयोगशील व नवोपक्रमशील आहेत. व आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या सहाय्याने ते नवनवीन शैक्षणिक साधणतंत्र व उपक्रम बनवतांना दिसतात. शरद घुले यांनी विकसित केलेल्या या ॲप्समध्ये अनेक नाविन्यपूर्ण वैशिष्ट्ये आहेत, जी त्यांना इतर पारंपरिक शैक्षणिक साधनांपेक्षा वेगळे ठरवतात. मोबाईल व आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर शिक्षण मनोरंजक व आनंददायी करणारे हे ऍप मुलांच्या व पालकांच्या पसंतीस उतरेल आहे. ग्रामीण व शहरी भागातील मुलांच्या अध्यनानासाठी ते उपयुक्त व प्रभावी आहे. ही ऍप्स विद्यार्थ्यांना शिक्षणाकडे आकर्षित करणारे माध्यम आहे. विद्यार्थ्यांबरोबरच शिक्षक व पालकांसाठी देखील उपयुक्त आहेत.

एका जिल्हा परिषद शिक्षकाने, मुलांच्या गरजा आणि प्रत्यक्ष अध्यापनाचा अनुभव लक्षात घेऊन तयार केली आहेत. त्यामुळे ती अधिक व्यावहारिक आणि विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त आहेत.ही ॲप्स प्ले स्टोअरवर सहज आणि मोफत उपलब्ध असल्यामुळे ती सर्वांना परवडणारी आहेत. यामुळे तंत्रज्ञानाच्या माध्यमातून शिक्षण सर्वसामान्यांपर्यंत पोहोचण्यास मदत होते. शरद घुले या ऍप्समध्ये सतत सुधारणा व अपडेट करत आहेत.

बालकेंद्रीत रचना

ही ॲप्स विद्यार्थ्यांच्या बौद्धिक आणि मानसिक क्षमतेनुसार तयार केली आहेत. लहान मुलांच्या आकलन क्षमतेचा आणि त्यांच्या शिकण्याच्या प्रक्रियेचा बारकाईने अभ्यास करून प्रत्येक ॲप डिझाइन केले आहे. यामुळे मुलांना शिकणे ओझे न वाटता, एक खेळ वाटतो. तसेच मुले आपल्या गतीने व वेळेनुसार शिकू शकतात.

वापरण्यास सोपे आणि आकर्षक इंटरफेस

या सर्व ॲप्सचा वापर अत्यंत सोपा असून, लहान मुलेही ती सहजपणे हाताळू शकतात. आकर्षक रंगसंगती, मोठी आणि स्पष्ट फॉन्ट यामुळे मुलांना ॲप्स वापरताना कंटाळा येत नाही. इंटरफेस अत्यंत यूजर-फ्रेंडली असल्याने पालकांनाही मुलांना ॲप्स वापरण्यासाठी मदत करावी लागत नाही.

प्रत्येक वेळी वेगळा प्रश्न

हे या ॲप्सचे एक महत्त्वाचे व अभिनव वैशिष्ट्य आहे. प्रत्येक वेळी ॲप उघडल्यावर किंवा नवीन सराव करताना विद्यार्थ्यांना नवीन प्रश्न मिळतो. यामुळे प्रश्नांची पुनरावृत्ती टाळता येते आणि मुलांचा सराव अधिक व्यापक होतो. यामुळे घोकंपट्टी न होता, मुलांना संकल्पना समजून घेण्यास मदत होते.

तात्काळ निकाल आणि स्पष्टीकरण

प्रश्नाची निवड करताच किंवा उत्तर दिल्यावर लगेच निकाल स्क्रीनवर दिसतो. यामुळे मुलांना त्यांच्या प्रगतीची तत्काळ कल्पना येते. विशेषतः ५ वी शिष्यवृत्ती ॲपमध्ये प्रत्येक प्रश्नाचे मराठी आणि इंग्रजी दोन्ही भाषांमध्ये सविस्तर स्पष्टीकरण दिले आहे. यामुळे मुलांना चुकीच्या उत्तरामागील कारण समजून घेता येते आणि त्यांची संकल्पना अधिक स्पष्ट होते.

चित्र आणि आवाजाचा प्रभावी वापर

शिकणे अधिक रंजक बनवण्यासाठी ॲप्समध्ये चित्रांचा आणि आवाजाचा योग्य वापर केला आहे. उदा. प्राण्यांची चित्रे, त्यांच्या आवाजासह दाखवली जातात, ज्यामुळे मुलांना संकल्पना अधिक चांगल्या प्रकारे समजतात आणि त्या लक्षात ठेवण्यास मदत होते. ऑडिओ-व्हिज्युअल साधनांचा वापर मुलांची आकलनशक्ती वाढवतो.

विद्यार्थी, शिक्षक आणि पालकांसाठी उपयुक्त

ही ॲप्स केवळ विद्यार्थ्यांसाठीच नव्हे, तर शिक्षक आणि पालकांसाठीही अत्यंत उपयुक्त आहेत. शिक्षक या ॲप्सचा वापर वर्गात पूरक शैक्षणिक साहित्य म्हणून करू शकतात, तर पालक मुलांना घरी शिकवण्यासाठी त्यांचा वापर करू शकतात. पालकांना मुलांच्या प्रगतीवर लक्ष ठेवणे सोपे जाते.

खेळातून शिक्षण

शरद घुले यांनी “खेळातून शिक्षण” या संकल्पनेवर विशेष भर दिला आहे. ॲप्समधील प्रश्न आणि उपक्रम अशा प्रकारे डिझाइन केले आहेत की मुलांना ते खेळ वाटतात, अभ्यास नाही. यामुळे मुलांच्या मनात शिक्षणाबद्दल सकारात्मक दृष्टिकोन निर्माण होतो.

सुलभ शिक्षण आणि समग्र अभ्यासक्रम

अभ्यासक्रमातील सर्व महत्त्वाचे मुद्दे आणि संकल्पना या ॲप्समध्ये समाविष्ट केल्या आहेत. विद्यार्थ्यांना कोणताही विषय शिकताना अडचण येऊ नये यासाठी, सोप्या भाषेत आणि सहज समजेल अशा पद्धतीने माहिती दिली आहे. समग्र अभ्यासक्रम असल्याने मुलांना इतर कोणत्याही पुस्तकाची किंवा मार्गदर्शनाची गरज भासत नाही.

५ वी शिष्यवृत्ती ॲपची विशेष नोंद

पाचवीच्या विद्यार्थ्यांसाठीचे शिष्यवृत्ती ॲप हे विशेषत्वाने उल्लेखनीय आहे. या ॲपमध्ये शिष्यवृत्ती परीक्षेच्या अभ्यासक्रमावर आधारित प्रश्न, तत्काळ निकाल आणि प्रत्येक प्रश्नाचे मराठी व इंग्रजीमध्ये सविस्तर स्पष्टीकरण दिले आहे. यामुळे विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्ती परीक्षेची तयारी अत्यंत प्रभावीपणे करता येते आणि त्यांच्या यशाची शक्यता वाढते.

या ॲप्सबद्दल अधिक माहितीसाठी आणि ती डाउनलोड करण्यासाठी आपण प्ले स्टोअरवर खालील लिंकला भेट देऊ शकता. ऍप लिंक https://play.google.com/store/apps/developer?id=Jyoti+Ghule

“शरद बबन घुले यांच्या या प्रयत्नामुळे शिक्षणात तंत्रज्ञानाचा वापर कसा प्रभावीपणे करता येतो, याचे उत्तम उदाहरण समोर आले आहे. एका जिल्हा परिषद शिक्षकाने आपल्या विद्यार्थ्यांच्या भवितव्यासाठी घेतलेला हा पुढाकार निश्चितच कौतुकास्पद आहे. ही ॲप्स केवळ अभ्यासक्रमाचे साधन नसून, मुलांच्या सर्वांगीण विकासाला चालना देणारी, त्यांना भविष्यासाठी तयार करणारी आणि शिक्षणाबद्दल सकारात्मक दृष्टिकोन निर्माण करणारी साधने आहेत. घुले यांच्या या प्रयत्नांमुळे महाराष्ट्रातील हजारो विद्यार्थ्यांना आधुनिक आणि प्रभावी शिक्षण उपलब्ध होईल अशी आशा आहे.”

– मोहन भोईर, मुख्याध्यापक, रजिप शाळा गंगेचीवाडी, ता. पेण